پیشگفتار 

بهداشت روانی را حالت سازگاری نسبتاً خوب، احساسی بهزیستی، و شکوفایی توان و استعدادهای شخصی تعریف کرده‌اند. این اصطلاح عموماً برای کسی به کار می‌رود که در سطح بالایی از سازکاری و انطباق رفتاری و عاطفی عمل می‌کند، نه کسی که صرفاً بیمار نیست. از سویی، علم سلامت روان، شاخه‌ای از علم بهداشت است که با پیشگیری از اختلالهای روانی، و حفظ شیوه‌های بهینۀ زندگی و بهداشت عاطفی سر و کار دارد. علم سلامت روان فرایندی همیشگی است که از بدو تولد تا هنگام مرگ ادامه می‌یابد. این علم با چهار هدف شکوفایی توان بالقوه، شادکامی، رشد و تحول هماهنگ، و زندگی مؤثر و کارآمد سعی می‌کند از طریق آموزش به کارکنان بهداشت روانی، پیشگیری، درمان اختلالهای روانی، و حفظ و تداوم بهداشت روانی در اشخاص سالم شرایطی ایجاد کند که شهروندان جامعه بتوانند در خانه، مدرسه، جامعه، محیطهای کاری، و نهایتاً با خویش سازگار شوند. 

بهداشت روانی از پیشینه‌ای به قدمت انسان متمدن و تاریخچه‌ای کوتاه، به لحاظ علمی، برخوردار است. با اینکه فلاسفه هزاران سال در خصوص «سعادت» داد سخن می‌راندند، صرفاً در 1908 بود که نخستین جمعیت برای سلامت روان تأسیس گردید. در 1919، «جامعۀ ملی سلامت روان» تشکیل شد که به تدریج به «کمیتۀ بین‌المللی سلامت روان» تبدیل شد و نشریه‌ای به نام «سلامت روان» منتشر نمود تا یافته‌های پیشرو حتی سراسر جهان را گردآوری کند و ارتباط و همکاری دست‌اندرکاران این حوزه را تسهیل نماید. نمود کنونی سلامت روان را می‌توان در روانشناسی جامعه نگر و مراکز بهداشت روانی جامعه نگر یافت که با هدف سه نوع پیشگیری در سطح وسیع و اجتماعی فعالیت دارد: 

جلوگیری از بروز اختلالهای روانی (پیشگیری نخستین)، تشخیص و درمان زودهنگام اختلالها (پیشگیری ثانوی)، و کمک به معضلات و مشکلات ناشی از ابتلا به اختلالهای روانی (پیشگیری ثالث). در روانشناسی، علاوه بر اهمیتی که برای پیشگیری قایل می‌شویم، به دنبال دستیابی به ویژگهیا و کیفیاتی هستیم که سالم، سازگار، و در یک کلام مطلوب به شمار می‌آیند – مواردی که نمی‌توان صرفاً از طریق توجه محض به پیشگیری به آنها دست یافت – کما اینکه این طرز تلقی با تعریف کامل بهداشت روانی نیز مطابقت بیشتری دارد. با توجه به مطالب فوق و به رغم کتابهای وزینی که در این حوزه به ویژه پیشگیری به چاپ رسیده‌اند، کتاب «سازگاری: نظریه، عمل و کاربردهای شخصی» تألیف ساپینگتون برای ترجمه انتخاب شد. متأسفانه با وجود تلاش فراوان، امکان دستیابی به چاپهای جدیدتر کتاب حاصل نیامد. هر چند، کتاب حاضر نیز معرف جریان کلی مفهوم سازگاری در روانشناسی امروز است. کتاب در 5 بخش (14 فصل) ترجمه شده است. در بخش اول، به روشهای علمی و نظریات مربوط به شخصیت سالم پرداخته می‌شود. بخش دوم، حاوی مطالبی راجع به عوامل مؤثر در عملکرد آزاد، روشهای خویشتنداری، و مفهوم فشار روانی و مهار آن است. بخش سوم، به خودپنداره و عزت نفس، انگیزش و کاربرد آن در زندگی شغلی، و خود فریبی اختصاص دارد. در بخش چهارم، به نحوۀ برقراری ارتباط، روابط زناشویی، یاری‌رسانی به دیگران، و نحوۀ مداخلۀ روانشناسان در مسایل کلان اجتماعی پرداخته می‌شود و در نهایت، فصلی در خصوص آسیبهای روانی و مواردی که هنوز در مورد آنها پژوهشهای چندانی صورت نگرفته است، ارائه می‌شود. 

ترجمه و ویرایش آغازین کتاب حدود یکسال به طول انجامید. مترجم به قدر بضاعت خود، در برگردان مطالب به زبان فارسی، اصل را بر صراحت و وفاداری به متن گذاشته است. هر چند در برخی موارد، ناگزیر بوده دقت متن را بر صراحت آن ترجیح دهد. در هر صورت، و به رغم پیشنهادهای سازنده و مفید جناب آقای قاسم شمس، ویراستار محترم انتشارات روان، هر گونه کاستی که در کار دیده شود، متوجه شخص مترجم خواهد بود و لذا، در انتظار دریافت انتقادها و نظرهای اساتید، همکاران، و دانشجویانی است که با بزرگواری معایب و نواقص کتاب را به وی گوشزد خواهند کرد. 

همچنین از مسئولان محترم انتشارات روان که صبورانه و با آرامش خاص پذیرای تمامی زحمات ویرایش و چاپ کتاب بوده‌اند، قدردانی کرده و توفیق روزافزون آنها را از ایزد متعال آرزومندم. 

در پایان وظیفۀ خود می‌دانم از همسر و همکارم خانم تیمتاج سیاح سیاری که در تمامی مراحل همواره من را مورد حمایت قرار داده و اگر صبر و استقامت او نبود، کار به پایان نمی‌رسید، کمال تشکر و سپاسگزاری خود را ابراز دارم. 

حمیدرضا حسین شاهی برواتی 

1379

برای مطالعه بیشتر کلیک کنید